सुर्खेत । नेपालमा उमेर नपुगी हुने विवाह कर्णाली प्रदेशमा सबैभन्दा बढी देखिएको छ ।
अन्तर्राष्ट्रिय बालअधिकार दिवसको अवसरमा महिला, बालबालिका तथा जेष्ठ नागरिक मन्त्रालय, राष्ट्रिय बालअधिकार परिषद्ले सार्वजनिक गरेको बालबालिका सम्बन्धी तथ्याङ्कमा उक्त अवस्था देखिएको हो । महिला, बालबालिका तथा जेष्ठ नागरिकमन्त्री लिलानाथ श्रेष्ठले शुक्रबार प्रतिवेदन सार्वजनिक गर्ने कार्यक्रम छ ।
सर्वेक्षणअनुसार १५-१९ वर्ष उमेर समूहका व्यक्तिहरूमा विवाहित देशभर १२.८ प्रतिशत (महिला १९.३ र पुरुष ५.३) देखिएकोमा प्रदेशगतरूपमा सबैभन्दा बढी कर्णाली प्रदेशमा २०.५ प्रतिशत र सबभन्दा कम बागमती प्रदेशमा ९.६ प्रतिशत रहेको पाइएको छ ।
आर्थिक वर्ष २०७६/७७ मा देशभर ४९२ वटा बालगृह सञ्चालनमा रहेको र सोमा ११,३५० बालबालिका (बालक ५,१९४ र बालिका ६,१५६) रहेकोमा बागमती प्रदेशमा सबभन्दा बढी ३६४ वटा बालगृहमा ८,३३६ जना बालबालिका र सबभन्दा कम कर्णाली प्रदेशमा ११ वटा बालगृह रहेका छन् । तर बालगृहमा रहेका बालबालिका भने सबभन्दा कम प्रदेश-२ मा १६१ जना रहेको तथ्यांकमा उल्लेख छ ।
स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयका अनुसार २०७७ साल भदौ मसान्तसम्ममा १४ वर्षसम्मका ३,४४७ जना बालबालिका संक्रमित भएको पाइएको छ भने असोज १५ सम्ममा १० वर्षसम्मका बालबालिका २,६२२ जना र ११ देखि २० वर्षसम्मका व्यक्ति ७,०७३ जना संक्रमित भएको पाइएको छ ।
हत्या भएकामध्ये बुबाआमाले आफ्ना १७ बालबालिकाको हत्या गरी आत्महत्या गरेका छन् भने अवैध सम्बन्धका कारण १२ जना, अपहरण पछि ३ जना, बलात्कार पछि ३ जना, पारिवारिक रिसिइबीले ९ जना र सौतेनी आमा वा बुबाले १४ जना रहेको जानकारी सार्वजनिक भएको पाइएको छ ।
आर्थिक वर्ष २०७६/७७ मा विभिन्न कारणले बालबालिकाको हत्या गरिएका ५७ वटा घटना सार्वजनिक भएका छन् । हत्या भएकामध्ये बुबाआमाले आफ्ना १७ बालबालिकाको हत्या गरी आत्महत्या गरेका छन् भने अवैध सम्बन्धका कारण १२ जना, अपहरण पछि ३ जना, बलात्कार पछि ३ जना, पारिवारिक रिसिइबीले ९ जना र सौतेनी आमा वा बुबाले १४ जना रहेको जानकारी सार्वजनिक भएको पाइएको छ ।
हत्या भएका बालबालिकामध्ये बालक २० जना, बालिका २९ र शिशु ८ जना रहेको छ । विभिन्न सञ्चार माध्यमका अनुसार १८० जना बालबालिकाले (१०६ जना बालिका र ७४ जना बालक) आत्महत्या गरेका घटना प्रकाशमा आएको छ् । बालबालिकाले आत्महत्या गरेका घटना बढदै जानु साह्रै संवेदनशील सवाल हो । लकडाउन सुरु भएदेखि (चैत्र ११, २०७६) २०७७ जेठ १७ गतेसम्म १३८ बालबालिकाले आत्महत्या गरेको घटना प्रकाशमा आएको छ ।
प्रहरी प्रधान कार्यालय अन्तर्गत महिला, बालबालिका तथा ज्येष्ठ नागरिक सेवा निर्देशनालय अनुसार आ.व.२०७६/७७ मा घरेलु हिंसा अपराधमा कूल १८५ जना बालबालिका (बालक, ७ र बालिका, १७५) पीडित भएको देखिएको छ । यसैगरी, ६६२ जना बालबालिकाको (बालक, २५२ र बालिका,४१०) आत्महत्याबाट मृत्यु भएको देखिएको छ ।
आर्थिक वर्ष २०७६/७७ भित्र सडक दुर्घटना बाहेकका विभिन्न दुर्घटनाका कारण (नदी र पोखरीमा डुवेर तथा बगेर, पहिरो तथा खाल्डोमा परेर, करेन्ट लागेर, सर्पले टोकेर, आदि) १७८ जना बालबालिकाको (बालक ८६, बालिका ८१ र शिशु ११ जना) मृत्यु भएको सार्वजनिक भएको छ ।
